Maya Uygarlığı’nın Başkenti,Kayıp Şehir,Tikal

Sihirli şehir, cevapları olmayan bulmacalar gibi insanı büyülüyor. Bir kez buraya geldiyseniz, dayanılmaz gizemi ve güzellikleri sizi içine çekecek ve daha uzun kalmak isteyeceksiniz, zaman dursun hiç geçmesin diye geçecek aklınızdan.

Tikal, 1000 yıl önce Mayalar tarafından aniden terk edilmiş ve yüzyıllar boyunca yağmur ormanın içinde sır olarak kalmaya devam etmiş. Bir efsaneye göre Mayalar, bu kayıp şehirde sadece bir kişiyi bırakmışlar ki kültürlerinin, üstün bilgeliklerinin dilden dile dolaşabilmesi ve arşivlenebilmesi için.

1979 yılında UNESCO Dünya Mirası olarak ilan edilen bu büyüleci güzellik, 1848 yılında sakız toplayıcı Ambrosio Tut tarafından şans eseri yapılan bir keşif ile bulunmuş. Maya şehrinin bulunduğu yağmur ormanlarında sakız toplamak için çıktığı bir ağacın tepesindeyken görmüş tapınaklardan birinin tepesini. Köye gidip anlattığında önceleri ona inanmamışlar ama sonunda bugün karşımızda gizemleri ve sırları ile duruyor Tikal. Antik Mayaların en güçlü krallıkların başkenti olmuş olup bugün Maya uygarlığının en büyük arkeolojik ve kentsel merkezlerinden biridir.

Mayalar Uygarlığı Nerede Kurulmuş?

Maya uygarlığı, Kolomb öncesi Amerika (eski taş devrinden orta çağ devrine)  uygarlıktan birisi.  Kızıldereli maya halkının kurduğu uygarlık, Mezoamerika bölgesinde hüküm sürmüş. Mezoamerika, Meksika’ nın güneydoğusundan başlayıp Guatemala, El Salvador ve Honduras’ ı içine alan bölge olarak adlandırılıyor. Bu nedenle, Guatemala’ ya gitmek maya kültürünün içine dalmak ve onlarla bir arada olmak diye yazdığımda çok garip gelmiyor bana 🙂

İşte Tikal’ da Meksika’ nın güneydoğusunda başlayan ve Guatemala’ ya doğru devam eden yağmur ormanlarının ortasında Guatemala’ da bulunuyor.

Mayalar kimdir? Neden adlarından bu kadar söz ettirebiliyorlar?

Bugün hale nasıl sırra kadem bastıkları araştırılıyor. Bilim adamları, arkeloglar yüzlerce soruya cevap bulunmaya çalışıyor. Meksika’ daki diğer önemli Maya şehri Yucatan Peninsula’ da olduğu gibi Tikal şehrinde de mayaların ortadan nasıl kayboldukları araştırılıyor. Yüzyıllardır gizemi çözülemeyen bir uygarlığın sahiplerinden Mayalardan  bahsediyoruz. Ve biz onları Maya kehanetleri ve Maya takvimi biliyoruz.

Mayalar o dönemde astroloji anlamında inanılmaz üstün bilgilere sahip bir uygarlıkmış. Güneş ve ay tutulmamalarından dünyanın dönüş hızına kadar olan hesaplamaları saptayabilmişler. Ben astroloji hakkında pek bir bilgiye sahip değilim ama bugün astroloji ile ilgili yapılan birçok hesaplamanın binlerce yıl önce Mayalar tarafından doğrulukla hesaplandığı söyleniyor.

Hatırlarsanız 2012 yılında adlarından ne kadar çok söz ettirdiler? Maya takvimi, 21.Aralık.2012 yılında son buluyordu. Dünyanın sonumu geliyor diye o gece birçok kişi dakikaları saymıştı. Ama bahsedilen 5125 yıllık bir döngünün bittiği gündü. Bu kadar uzun yıllık bir takvim hesaplayabilmek bana hala imkansız gibi geliyor ama yapmışlar. Nasıl bir ırk, nasıl bir zeka haklarında okudukça hayrete düşüyorum doğrusu.

Mayaların Kayıp Şehri Tikal

Maya Uygarlığı’nın kayıp şehri başkent Tikal, Guatemala yağmur ormanlarında 576 km2 bir alana yapılmış. 13 yıldır Tikal’ de Pennsylvania Üniversitesi çalışmalara büyük bir titizlik ile devam ediyor ve sadece 26 km2 bir alan, gün yüzüne çıkmış durumda. Tikal’ in bugün maket olarak gösterilen halinin tamamını görmek nasıl birşey olurdu hayal edemiyorum. Gördüklerim bile beni inanılmaz etkilemeye yetti.

Dümdüz bir yağmur ormanında nasıl olmuştu da o Mısır piramitlerine benzeyen tapınaklar toprak altında kalıp, içinde bir eser olduğu anlaşılmayacak şekilde tepeler oluşmuştu.

Tikal’ de dolaşırken maymunların zıp zıp ordan oraya atladıkları ağaçlarda fotoğraf çekmeye çalışırken Tikal’ in rehberi önümdeki tepenin nasıl bir tapınak olduğunu açıklıyordu. O zaman gözlerimle gördüm o ağaç ve toprak yığınları. Altında bir tapınak mı var görmeden inanmam. Ama sanırım görmeye benim yaşım yetmez 🙂

Pennsylvania Üniversitesi‘ de Tikal için ayrı bir bölüm oluşturulmuş ve size Tikal’ i anlatanlar burada eğitim almış kişiler. Bu nedenle, her sorunuza cevap alabiliyorsunuz sadece binaları ve yapıları dinlemiyorsunuz. Hangi yaprakları ev yapımında kullandıklarından hangi otları ne için kullandıklarına kadar her türlü bilgiyi öğrenebiliyorsunuz.

Tikal’ de beni en çok etkileyen şeylerden biriside aralarındaki haberleşme yöntemleriydi. Tapınağın karşısına geçiyorsunuz. Piramitin tam karşında durup belirli bir ritim ile ellerinizi çırpmaya başlıyorsunuz. Ve Piramit başlıyor sizinle konuşmaya. O dönemde piramitleri yaparlarken merkezini ona göre oluşturmuşlar. Diğer tapınaklara ve tören merkezilerine haber gönderebilmek için duman yerine bu yöntemi kullanmışlar. Sanırım duman yöntemi bütün ormanı yakmaya yetebilirdi 🙂

Ana Plaza’ ya, tören alanına gidiyorsunuz, büyük bir bölümünün görebiliyorsunuz ve şehri birazda olsa anlamanıza yetiyor burası.  O dönemlere gidip hayal etmeye başlıyorsunuz. Nasıllar nedenler uçuşuyor hiç durmadan.

Ve tapınağın tepesindesiniz. Orası sözün bittiği yer.  Yağmur ormanları artık ayaklarınızın altında. Artık o küçük siz kocamansınız. Tepelerin içinde kaybolmuş göremediğiniz piramitler artık görünmez değil. Nerede olduklarını biliyorsunuz. Hemen, makette gördüğünüz şehir gözünüzde canlanıveriyor.

Hafif rüzgar ile dans eden ağaçlar üzerinde kayboluyorsunuz ve diyorsunuz ki; Jaguar tapığanı, Yedi tapınaklar, Dünyanın sonu tapınağı….Kim bu mayalar? Nasıl bir bilgiye ve zekaya sahiplermiş? Bu tapınaklar, tören alanlarını neyi düşünerek yapmışlar? Onca yıl önce bunca şeyi nasıl biliyorlardı?

Mayalar hep ilgimi çekiyordu ama 2012′ de maya takvimi ile gündeme gelmelerinin ardından 2013 başlarında Meksika Yucatan’ da buldum kendimi. Yeniden yapılan turist şehri Cancun’ nu görülecek yerler arasında bence en önemli yer Yucatan. Tabi Karayip denizi ve eğlenceside cabası 🙂

2014 yılı başlarında da mayaların yaşamları kültürleri, dünyanın sonu adı verilen tapınağı ve kayıp şehir Tikal’ i görmek için Guatemala yollarına düştüm. Oraları görmek merakımı biraz olsun giderdi mi sizce? Tabi ki hayır! Daha da merak uyandırdı, araştırma yapmak için, dünyanın görülmesi gereken diğer yerlerini karış karış gezmek için 🙂

Eğer yolunuz mayalardan geçiyorsa Guatemala’ da görülecek yerlere bir göz atın derim.

Yola Çık! Sınırları Geç! Hayatı Keşfet!