Kemoterapi damardan (Ağızdan alındığında aynı şekilde) verilmeye başladığı andan itibaren vücuttaki seyahati başlar. Ve vücuttan en fazla 72 saat içinde atılırlar. Bu sürenin kısalması sizin elinizde. Kemoterapi sırasında ve sonrasında bol bol su içmeniz veya sıvı tüketmeniz bu süreyi kısaltacaktır.

Kemoterapilerin yan etkileri sizin kemoterapiye vereceğiniz tepkiye bağlı. İlaçların yüzlerce yan etkileri var çok az yan etkiyi hemen herkes yaşıyor diğerleri tamamen size bağlı. Örneğin, bir kişinin midesi çok hassastır bir diğerinin bağırsak sistemi, bir kişi hep sebze ile beslenirken diğer kişi bunları yemekten nefret edebilir, bir kişi daha mücadeleci ve dirençli iken bir başka kişi aynı özelliklere sahip olmayabilir…vb. gibi bir çok şey kemoterapi ilaçlarına vücudunuzun vereceği tepkileri değiştirecektir.

Kemoterapi alacağım saçlarım dökülecek. Yanlış! Her kemoterapi ilacının yan etkileri aynı değildir. Tekrar ekliyorum herkes içinde aynı değildir.

Unutmayın! Kemoterapinin bir çok yan etkisi tedaviden kısa bir süre geçiyor olacak.

Birçok kemoterapi ilacının ortak noktası; mide bulantısı, kusma, halsizlik, iştahsızlık ve enfeksiyonlara açık olma. Ve ne yazık ki, nadirde olsa neredeyse tüm kemoterapi ilaçlarının kalıcı hasarlar bırakması söz konusu olabilir; Kısırlık, erken yaşta menopoz ve buna bağlı olarak kemiklerin incelmesi veya kalp hasarı gibi.

Kemoterapi Yan Etkileri

Anthracyclines Grubundaki Kemoterapi İlaçları ve Endoxan İlacı

 Bir önceki yazıda paylaştığım erken evre kemoterapi ilaçlarının yan etkileri burada yer almaktadır.

Meşhur Kırmızı Şeytan, Adrimisin bu grupta yer alıyor. Bu gruptaki ilaçlar hızlı büyüyen hücreleri hedef aldıkları için saç kökleri, kemik iliği ve sindirim sisteminde yer alan sağlıklı hücrelere de ne yazık ki zarar veriyorlar. (Ben bu gruptan Adrimisin ilacı ile Exdoxan’ı beraber aldım (AC kemoterapi diye adlandırılıyor))

Mide bulantısı : Kemoterapi ilacı verilmeye başladıktan hemen sonra ortaya çıkacağı gibi 24 saat sonrada başlayabilir. Bulantıya bağlı olarak kusmada ne yazık ki olabilir. Genelde 4-7 gün kadar sürüyor.

Ben ilk kemoterapide mide bulantısı yaşamamıştım. İkincisinde 2. Gün başladı ve 3 gün devam etti. Üçüncüsünde aynı şekildeydi ama bir öncekine göre daha yoğun ve zor geçti. Mide ilaçları ile bulantıya en aza indirmeye çalıştık. Hangi ilaçlar olduğunu yazmayacağım çünkü hepimizin bünyesine ve tedavi sürecine göre onkoloji doktorumuz farklı ilaç veriyor olabilir.

İştahsızlık : Mide bulantısı bir şey yemek istememenin en büyük nedenlerinden birisi. Yaklaşık 4-7 gün arası devam ediyor.

Bu süreçte ben kendimi yemek yemek için zorladım çünkü vücudum gerekli vitaminleri almaz ise daha çok hasta olacağımı biliyordum. Bol tahıllı ekmek, peynir, tost, haşlanmış patates, çorba, kuruyemiş ve meyveler en büyük yardımcım oldu.

Su dan nefret ediyorum! İşte bu en son inanacağım şeydi çünkü her koşulda günde en az iki litre su içen birisiyim, içmediğim zaman elim ayağım titrer. 1. Kemoterapi geçti hala aynı şekilde su içiyorum. 2. Kemoterapi geçti üç gün sonra canım su içmek istemedi, hatta görmeyi bile istemedim. Hemen suyun için meyveler karıştırdık öyle sıvı ihtiyacını karşıladım. 3. Kemoterapi geçti bırakın suyu görmeyi duşa bile girmek istemedim çünkü suyun tenime bile değmesini istemiyordum. Ama inadımız inat suyun içine içebileceğim her şeyi karıştırarak içtim hasta olmamak için.

İlacın verildiği yerde ağrı : Ne yazık ki bu gruptaki kemoterapi ilaçları damarlara zara veriyor. Onları küçültebiliyor ya da sertleştirebiliyor. Bu gibi durumlar kemoterapiyi aldığınız bölgede ya da damar yolunda ağrıya neden olabiliyor.

Yorgunluk, halsizlik

Saç dökülmesi : Ne yazık ki saçlarımızda hızlı büyüyen hücrelerin yardımı ile çabuk uzuyorlar. Bu gruptaki kemoterapiler bu hücrelere saldırdıkları için ne saçlar dökülüyor. Nadirde olsa dökülmek yerine sadece azalma olabilir.

Benim saçlarım on ikinci gün itibariyle dökülmeye başladı on yedinci günden sonra artık dökülmesi ile baş etmek mümkün değildi. Neden bekledin derseniz; uzun saçlarımı kestirip ondan kendime peruk yaptırmayı planlıyordum ama acil hastaneye yatıp üst üste operasyon geçirip ardından yoğun bakıma gerince bu söylediklerimi yapamadık ve hastane odasında saçları önce kısaltıp sonra kazıttım.

Kabızlık veya ishal

Vajinal Kuruluk, Cinsel İsteksizlik

Düzensiz adet : Eğer tümör östrojen hormonuna duyarlı ise kemoterapi sürecinde doktorlar adet olmaya pek izin vermiyor. Eğer düzensiz olsa da adet görüyorsanız bunu muhakkak doktorunuz ile paylaşmalısınız.

Enfeksiyonlar, morluklar… : Bu grup kemoterapi ilaçları kan hücrelerine de zarar verdiği için vücudumuzun savunma mekanizması zayıflıyor ve enfeksiyonlara açık hale geliyor. Kanda trombosit sayısında yaşanacak değişikliklerde vücutta kanama ve morarma risklerini arttırıyor.

Bu nedenle, kemoterapi başlamadan önce ve iki kemoterapi arasında doktorlar genelde kan tahlilleri istiyorlar. Gelen sonuçlara göre ek ilaç takviyesi yapılabiliyor, kemoterapi ilacı dozu düşürülebiliyor ya da ara verilebiliyor.

Bu gruptaki Kemoterapi ilaçlarının yukarıdakilere göre daha az görülen yan etkileri;

• Gözde sulanma,
• Ağız yaraları,
• Doğurganlık sorunları,
• Tırnaklarda morarma veya renk değişiklikleri,
• Kalp rahatsızlıkları,
• Damarlarda kan pıhtılaşması,
• El ve ayak sendromu (ellerinizdeki ve ayaklarınızdaki sinir uçlarını etkileyerek uyuşukluğa, ağrıya, yanmaya veya karıncalanmaya, soğuğa veya sıcağa duyarlılığa, zayıflığa yol açabiliyor.)
• Ve meşhur Kemo Beyni.

Lütfen bu yan etkilerin hepsini yaşayacağım diye düşünmeyin. Yukarıda belirttiğim gibi herkesin kemoterapi ilaçlarına verdiği tepkiler farklıdır. Hatta hepimiz aynı yan etkileri yaşasak bile o yan etkilerin üzerimizdeki etkileri farklı farklı olacaktır.

Ben Adrimisin ve Endoxan (AC kemoterapi) alırken hangi yan etkileri yaşadım;

• Mide bulantısı ilk 4-5 gün (kusma yok)
• İştah sorunum olmadı ama ilk on gün su içmekte zorlandım.
• İlacın verildiği damarda ağrı
• Gözlerde kuruluk ve görme bozukluğu
• Tırnaklarda morarma ve renk değişikliği
• Adet, 3. Kemoterapide durdu aksi durumda doktorum ilaç verip durduracaktı. 

Taxanes Grubunda Yer Alan Kemoterapi İlaçları

Hücrelerin bölünmesini ve çoğalmasını engelleyen bu ilaçların bazı yan etkileri yukarıda bahsettiklerim ile aynı.

Yorgunluk ve halsizlik

Kas ve/veya eklem ağrısı : İlaç kemik iliklerine saldırdığından, eklem ve kaslarda yoğun ağrı olabiliyor. Bu gibi durumlarda da doktorunuz ile görüşmeden kafanıza göre ağrı kesici almayın lütfen, hangi ağrı kesicinin iyi geleceğine onlar sizden daha iyi biliyor

Tüy dökülmesi : Bu ilaçlar vücuttaki tüm tüylerin dökülmesine neden oluyorlar başta kaşlar ve kirpikler olmak üzere.

Kabızlık veya ishal

Düzensiz adet

Vajinal Kuruluk, Cinsel İsteksizlik

Enfeksiyon riski : kemik iliği tarafından üretilen beyaz kan hücre sayıları çok azaldığından enfeksiyonlara daha açık oluyoruz.

Ağız yaraları : Boğazda ve ağız içinde ağrı, dilde beyaz kabarıklar olabilir. Lütfen doktorunuzu bilgilendiriniz, gerekli durumlarda size ilaç önerecektir.

Değişen tat alma duygusu: Her şeyin tadı saman gibi gelebilir ve sıcağa daha duyarlı olabilir ağzınız ve diliniz. Bu durumda da her şeyin tadı aynı diyerek iştahınızı kesmeyin, sağlıklı olmak için yemek yemelisiniz.

Tırnakların renk değiştirmesi ve/veya ayak tırnaklarında batma

Sıvı tutma ve kilo alma : Ayak bileklerinde, bacaklarda veya karın bölgesinde sıvı tutulması ve şişkinlik, kilo alımı.

Göz kızarıklığı, gözlerde sulanma

Duygu değişiklikleri

Solgun görüntü

Taxanes grubundaki ilaçlarda daha az görülen yan etkiler

• Mide bulantısı veya kusma
• İştahsızlık
• Enjeksiyon yerinde ağrı, kızarıklık veya şişme
• Doğurganlığı azaltma
• Ellerde ve ayaklarda uyuşma
• Nefes darlığı hissi
• Alerjik reaksiyon (Bu duruma karşı doktorunuz size ilaç verecektir.) Ve ilacı alırken de muhtemel hemşirenize size yakından izliyor olacaktır.

Ben Taxotere kemoterapi ilacını alırken hangi yan etkileri yaşadım

• Kas ve/veya eklem ağrısı: genelde 4.gün başlayıp dört gün sürdü. Ağrının dayanılmaz olduğu durumlarda doktorum ile görüşüp ağrı kesici aldım.
• Yorgunluk ve halsizlik: Yaklaşık ilk dört gün canım bir şey yapmak istemedi
• Duygu değişiklikleri : İlk hafta yoğun ve hızlı değişen duygu değişlikleri yaşadım. Gülerken ağlamaya başlama, ağlarken gülmeye başlama gibi.
• Tüy dökülmesi : Saçlarım uzamaya başladı. Kaşlarım yok denecek kadar az döküldü, kirpiklerinde yarısı bende kaldı.
• Tırnaklar: İlk kemoterapi ilacı tırnaklarım da renk değişikliği ve morarma yapmıştı. Bu ilaç ile başka bir değişim olduğunu görmedim ama iki ayağımın baş parmaklarındaki tırnak batması beni mahvetti.
• Enjeksiyon yerinde reaksiyon : Sanırım akıllı ilaç grubunda olan Herceptin ile Docetaxel kemoterapi ilacını aldığım için  damar hasar almış ve yanmış bir görünümü olmuş olabilir.
• Ağız yarası ve tat duygusunda değişiklik : Genelde yedinci gün başlayıp on ikinci gün kayboldu. Doktorum ile görüştüm ve bana gargara önerdi. Sanırım o yüzden beş gün içinde geldi ve gittiler. Aynı süre zarfında sıcak ve soğuya dilim daha duyarlıydı.Sanırım üzerinde oluşan beyaz şişliklerden dolayı. Yedim her şeyin tadı saman gibi olduğundan yemek yemek istemiyordum ama kendimi zorluyordum, enfeksiyonlara karşı sağlıklı olmam ve vücut direncimi yüksek tutmam gerektiğini biliyordum.
• Sıvı tutması : Bu konudan hiç bahsetmeyelim bile. Nasıl bir şey bu biz anlamadık. İlacı alıyorum ertesi sabah tartı  da dört kilo fazla çıkabiliyorum sonra iki kilo fark etti derken başka bir gün beş kilo fazla bulabiliyorum kendimi. İlaçlar bittikten bir sure sonra gidecek dediler ya bakalım. Ameliyat öncesi ve kemolar bittkten sonrası arasında 10 kilo farkım var benim 🙁
• Solgun görünme

Lütfen bu yan etkilerin hepsini yaşayacağım diye düşünmeyin. Yukarıda da belirttiğim gibi herkesin kemoterapi ilaçlarına verdiği tepkiler farklıdır. Hatta hepimiz aynı yan etkileri yaşasak bile o yan etkilerin üzerimizdeki etkileri farklı farklı olacaktır.

5-Fluorouracil (5-FU)  İlacının Yan Etkileri 

• Mide bulantısı, belki kusma
• Kabızlık veya ishal
• İştahsızlık
• Gözlerde sulanma ve hassasiyet
• Ağızda metalik tat
• İlacın verildiği damarda renk değişikliği
• Enfeksiyon riski
• Nefes darlığı hissi
• Ağızda yaralar

5-FU’ nun daha az görülen yan etkileri

• Cilt reaksiyonları
• Tırnakta değişiklikler
• Saçlarda azalma
• El-ayak sendromu
• Düzensiz adet
• Kalp sorunları

 Carboplatin (Paraplatin) Yan Etkileri

• Enfeksiyon riski
• Nefes darlığı hissi
• Solgun görünme
• Yorgunluk halsizlik
• İşitme problem
• Mide bulantısı
• Alerjik reaksiyonlar

Caboplatin’ in daha az görülen yan etkileri

• Saçlarda azalma
• Kulaklarda çınlama
• El-ayak sendromu
• Ağızda ağrı ve/veya yara
• Kabızlık veya ishal
• Böbrek ve karaciğerde sorunlar 

Hangi kemoterapi ilacını alacak olabilirim hangisinin yan etkileri neler diye yaptığım araştırmaları bir araya getirdim. Detaylı araştırıyor olmamın nedeni kendimi hazırlamaya çalışıyor olmamdı. Doktorum tedavimin nasıl olacağını söylediğinde, yan etkilerini biliyordum ve kendimi bedenimi de iyi tanıyordum. Doktoruma başıma gelebilecek olası yan etkileri tedaviye başlarken söylediğimde bunlar ile ilgili nasıl bir yol izleyebileceğimizi en başında öğrenip kendimi olası her duruma hazırlamıştım, hangi durumda hangi ilaçları kullanmam gerektiğini de belirlemiştik ve bunları odamın bir köşesine koymuştum bile.

Tekrar yazıyorum, bu yan etkilerin hepsini yaşayacaksınız diye bir şey yok. Bir ya da bir kaçını beraber yaşayabilirsiniz. Herkesin olaylara ve hastalıklara verdikleri tepkiler farklı olduğundan sizin de bu yan etkiler için ağrı veya hissettiğiniz dereceler farklı olacaktır. Bir kişi X yan etkisi yüzünden hastanelik olurken diğeri yataktan çıkamıyor olabilir ama bir başkası kalkıp yürüyor, dışarı çıkıyor olabilir.

 Ve bir konuda daha hatırlatma yapmak istiyorum. Burada yazmayan veya doktorunuzun/hemşireniz söylemediği başka bir yan etki yaşıyor ya da öyle olduğunu düşünüyorsanız lütfen hemen doktoruz ile iletişime geçiniz. Vücudumuza aldığımız bu kimyasal zehirleri daha önce almadığımız için neye nasıl tepki verdiğimizi bilmediğimiz başka bir ağrı, alerjik durum…vb. yaşıyor olabiliriz.

*****Meme kanseri tedavisi , belirtileri, evreleri, tedavi öncesi ve sonrası bilmeniz gereken önemli bilgiler…… meme kanseri ile ilgili tüm yazılara ulaşmak için :  ERKEN FARK ET, KAZANAN SEN OL!

—————————————————————————————————————-

Her ‘ Erken Fark Et! Sen Kazan!’ yazısın altında tekrarladığım not : Lütfen unutmayın, ben bir doktor, hemşire, hasta bakıcı, bilir kişi… vb değilim. Sadece meme kanseri ile savaşan birisiyim. Teşhis konduğu günden bu yana konu hakkında araştırıyoruz, deneyimli olan kişiler ve doktorlar ile görüşüp bilgi ediniyoruz, içinde bizzat yaşıyoruz ve bilgi paylaştıkça değerlidir sözünden yola çıkarak öğrendiklerimizi ve yaşadıklarımızı paylaşmaya çalışıyoruz. Her ne kadar kanser ve tedavi süreçleri ile ilgili genel bilgiler doğru olsa da herkesin kanseri de tedavi sırasında yaşadıkları da kişiye özeldir. Bir kişinin yaşadığını diğer kişide yaşayacak diye bir kural yok. Bu nedenle, duyduğunuz her kötü şeyle panik olmayınız ama tedbiri de elden bırakmayınız. Bu ilaç iyi geliyor şu bitki karışımını kullan denildiğinde lütfen önce doktorunuza danışınız. Bu süreçte neyin iyi ya da kötü geleceği almış olduğunuz tedavi ve ilaçlara göre değişebilir. Lütfen, bu süreçte yaşadıklarınızı doktorunuz ile paylaşmaktan çekinmeyin ki size en doğru ve uygun desteği verebilirsin.

—————————————————————————————————————–